Koniec akcji przeciwko budowie Mostu i Trasy Krasińskiego na Żoliborzu. Anna Stopińska i Stanisław Trzciński o kulisach i rezultatach głośnego protestu

• fot. Tomas Piotrowski, Darek Kawka, Radosław Nawrocki (Forum)

Jakie były Wasze najważniejsze postulaty, które prawdopodobnie stały się Waszymi kartami przetargowymi w tym sporze? Czym argumentowaliście swoją tezę, jakoby most i Trasa Krasińskiego nie był dobrym rozwiązaniem dla Żoliborzan?

AS: Przede wszystkim brak szacunku dla istniejącej już od dekad klimatycznej tkanki miejskiej która jest obok i stopniowa utrata wartości kolejnych obszarów miasta. Istotą jest także fakt, że most i trasa Krasińskiego nie są dobrym rozwiązaniem ani dla Żoliborza, ani też dla Warszawy w ogóle. Dlatego punktem zwrotnym protestu było właśnie przyjęcie dwóch perspektyw: lokalnej i ogólniejszej – miejskiej.

ST: Wbrew zarzutom, z którymi musieliśmy się zmierzyć – patrzyliśmy na tę inwestycję nie tylko z poziomu dzielnicy Żoliborz, ale też staraliśmy się „wejść w buty warszawiaków”. Dlatego wzięliśmy pod lupę Trasę Mostu Krasińskiego, co zaowocowało listą solidnych argumentów przeciwko tej przeskalowanej, bardzo drogiej, a przede wszystkim nieefektywnej inwestycji.

AS: Zaprosiliśmy do współpracy ekspertów różnych dziedzin, w tym architektury, urbanistyki, konserwatorskiej czy inżynierii ruchu. Zapoznaliśmy się z założeniami przyjętej przez m.st. Warszawa strategii zrównoważonego rozwoju. Szukaliśmy alternatywnych rozwiązań infrastrukturalnych, kierując się przykładami świetnie rozwijających się miast europejskich. Pozyskaliśmy partnerów z organizacji działających na rzecz czystego powietrza i terenów zielonych.

ST: Zbudowaliśmy relację w oparciu o wspólne cele z organizacjami społecznymi reprezentującymi inne dzielnice naszego miasta. Dla wzmocnienia przekazu naszej argumentacji zwróciliśmy się również o poparcie do przedstawicieli świata kultury i sztuki. Po kilku latach pracy analitycznej we współpracy z ekspertami wiemy już z pewnością, że inwestycja „Trasa Mostu Krasińskiego” byłaby wyrzuceniem w błoto potężnych środków należących do całej Warszawy. Z perspektywy Żoliborza groziła ona całkowitą degradacją zabudowy historycznej wpisanej do rejestru zabytków jako Dobro Kultury Narodowej, o które wszyscy powinniśmy dbać z myślą o obecnym i przyszłych pokoleniach mieszkańców Warszawy.

AS: W założeniach zrównoważonego rozwoju, przyjętego przez Warszawę według najlepszych wzorców światowych, jest rozwój przy poszanowaniu dla historycznych wartości, dóbr trudno odnawialnych, w tym terenów zielonych i rekreacyjnych, czyli m.in. Kępy Potockiej i Parku Żeromskiego i Kolonii Śliwice oraz dbałość o zdrowe warunki życia mieszkańców, co szczególnie ważne w sytuacji ponadnormatywnego hałasu i smogu, z którym od lat zmaga się Stolica.

ST: Oczywiście – nasze miasto potrzebuje kolejnych przepraw mostowych – przede wszystkim w południowej części, czyli tam, gdzie obecnie jest tylko jeden most Siekierkowski, oddalony o 40 km od kolejnego. Dlatego między innymi optowaliśmy za budową mostu Na Zaporze, który miałby połączyć Wilanów z Wawrem. Most Południowy na obwodnicy nie wystarczy. Jednocześnie podkreślaliśmy fakt, że północ jest dość dobrze wyposażona w przeprawy mostowe, w tym dwie najpotężniejsze trasy o największej przepustowości w Polsce, czyli Trasę Mostu Grota-Roweckiego i Trasę Mostu Północnego, a także Most Gdański i dwa mosty kolejowe. Zatem remedium na bolączki komunikacyjne prawobrzeżnej Warszawy nie była budowa kolejnej Trasy.

Jak zawiązało się stowarzyszenie, „Nie dla…” i kto wchodzi w skład tej grupy? Dlaczego też staliście się tak istotnym elementem na „stowarzyszeniowej” mapie Żoliborza? 

ST: Przeciwko mostowi pierwszy głośno zaprotestował były burmistrz naszej dzielnicy – Józef Menes. Szereg pytań zadawało i konsultacji z mieszkańcami domagało się też Stowarzyszenie Żoliborzan. Była także głośna awantura MJN z jednym z deweloperów na Żeraniu. Ale oddolny ruch, czyli wzburzeni mieszkańcy naszej dzielnicy, ruszył na przełomie 2015 i 2016 roku. My – początkowo od jesieni 2015 roku – przez rok funkcjonowaliśmy jako oddolny ruch społeczny noszący nazwę „Społeczny Komitet Protestu Nie dla Mostu i Trasy Krasińskiego” zrzeszający żoliborzan, którym leży na sercu dobro naszej dzielnicy. Z każdym dniem nasze szeregi stawały się coraz bardziej liczne. A protesty coraz bardziej słyszane w całej Warszawie. Znamienne było też jednogłośne stanowisko radnych Żoliborza – głosujących ramię w ramię przeciwko tej inwestycji – bez względu na barwy polityczne. To sytuacja prawie bez precedensu w obecnej sytuacji politycznej.

AS: W toku trwającego protestu, którego tempo i skala wciąż rosły, w naturalny sposób wyłoniła się grupa szczególnie zaangażowanych aktywistów nazwana Grupą Strategiczną. Jej członkowie, poświęcając więcej czasu i pracy na rzecz wspólnej sprawy, planowali kolejne etapy i organizowali kolejne wydarzenia. Działaliśmy w warunkach zaufania społecznego udzielonego nam przez tysiące mieszkańców Warszawy – nie tylko z Żoliborza, którzy złożyli swe podpisy pod naszymi inicjatywami i główną petycją. Zebraliśmy ponad 15 000 podpisów, w tym około połowy dorosłych mieszkańców naszej dzielnicy!

ST: Kierowaliśmy się przy tym przyjętymi przez nas zasadami apolityczności i demokracji w podejmowaniu decyzji kierunkowych, czy realizacji konkretnych rozwiązań. Jasny cel i świadomość wspólnoty były dobrą bazą do tego rodzaju aktywności. Ponad podziałami, bez etykietek politycznych. Taka formuła dość długo sprawdzała się doskonale.

AS: Jednak nawet w tak świetnie funkcjonującej grupie znalazły się niestety osoby, które kierując się partykularnym interesem, naruszyły podstawy przyjętych przez nas zasad współpracy. W efekcie musiały opuścić nasze szeregi – m.in. radny Tomasz Michałowski. Od tego czasu – od lata 2016 roku, najaktywniejsze osoby w naszej grupie społeczników to: wspomniany wcześniej przez nas Józef Menes, prezes naszego stowarzyszenia – Jolanta Szczepaniak-Grendowicz, Jagoda Pietryszyn Aleksandra Uszyńska, Alina Uszyńska, Joanna Tauber, Jarosław Kazior, Tomoho Umeda, Igor Kaleński, Patryk Fornalak oraz my – Stanisław Trzciński i Anna Stopińska.

ST: Jednocześnie coraz więcej działo się na szczeblu samorządu warszawskiego. Braliśmy udział w licznych spotkaniach z włodarzami miasta i województwa, uczestniczyliśmy w posiedzeniach Komisji Rady Miasta, podejmowaliśmy rozmowy z przedstawicielami Zarządu Stolicy.

AS: To był najwyższy czas, by nadać formalny charakter naszej organizacji i powołać do życia Stowarzyszenie Nie dla Mostu i Trasy Krasińskiego – o skróconej nazwie Nie dla Mostu Krasińskiego – w jego skład weszła zdecydowana większość członków Grupy Strategicznej Społecznego Komitetu Protestu.

ST: Trzeba przyznać, co nas bardzo cieszy, że faktycznie staliśmy się lubianym i pożądanym partnerem na mapie społecznikowskiej Żoliborza. Cieszymy się dość dużą rozpoznawalnością zarówno wśród mieszkańców naszej dzielnicy, jak i na poziomie samorządu Warszawy, to w równym stopniu dotyczy samego szyldu Stowarzyszenia, co jego członków. Powodem takiego stanu rzeczy są zapewne nasza skuteczność, zaangażowanie i zdolności koalicyjne.

AS: Jesteśmy otwarci na współpracę w ramach każdej sensownej inicjatywy służącej dobru żoliborzan i Żoliborza, nie tracąc przy tym z horyzontu warszawiaków i Warszawy. No i jeszcze jedno – to, że bywamy stanowczy, nie znaczy, że nie możemy być jednocześnie pozytywni i uśmiechnięci. Szanujemy naszych partnerów.

Czy inicjatywa stricte skierowana na tę konkretną sprawę, wykorzysta dalej swoją siłę i tym samym stanie się wpływową inicjatywą w innych tematach związanych z Żoliborzem? Pytam, bo ponoć pojawiły się uwagi w stosunku do rewitalizacji i zmian na Placu Wilsona. Jakie zmiany proponujecie także i w tym temacie?

AS: Nie ma najmniejszych wątpliwości, że każda niekonsultowana ingerencja w tkankę dzielnicy mieszkaniowej, w szczególności taka bez konsultacji – jak most i trasa – bez pardonu ingerująca w charakter i klimat obszaru – spotka się z protestem tej czy innej grupy mieszkańców. Odpowiedź na to pytanie zawiera się po części w poprzednim wątku naszej rozmowy. Potencjał naszego stowarzyszenia, będący efektem pracy w ramach protestu Nie dla Mostu i Trasy Krasińskiego zdecydowanie warto wykorzystać na rzecz innych ważkich z perspektywy Żoliborza projektów.

ST: Przyjęliśmy takie właśnie założenie, że chcemy być partnerem współpracującym w tym zakresie z żoliborskimi stowarzyszeniami, ruchami społecznymi oraz władzami dzielnicy. Jednocześnie jednak chcemy nie tylko partycypować, ale również inicjować pozytywne zmiany na Żoliborzu. Rewitalizacja Placu Wilsona jest jedną z nich. Omawiamy ją w kręgu społeczników i władz dzielnicy. Współdziałamy w tym zakresie m. in. ze Stowarzyszeniem Żoliborzan. Podjęliśmy już wstępne rozmowy z Ratuszem w tej sprawie. Jest także nabrzmiały problem z parkowaniem w naszej dzielnicy, a także problem braku pomiaru poziomu zanieczyszczeń powietrza – tzw. smogu – na Żoliborzu. Będziemy więc działać dalej.

Podobno otrzymaliście Państwo nawet nagrodę za swoją walkę z mostem?

ST: I jesteśmy z tego bardzo dumni. Protest NIE dla Mostu i Trasy Krasińskiego został uhonorowany w roku 2018 nagrodą specjalną im. Barbary i Stanisława Brukalskich – wybitnych awangardowych architektów, twórców nowoczesnej architektury i designu okresu międzywojennego oraz powojennego.

AS: W Jury konkursowym od lat zasiadają uznane autorytety, w tym arch. Maria Brukalska – była Wojewódzka Konserwator Zabytków, prof. Marta Leśniakowska, prof. Elżbieta Mazur, arch. Andrzej Bulanda, Tomasz Pawłowski współautor książki „Żoliborz. Przewodnik historyczny.” oraz Antoni Ożyński prezes Stowarzyszenia Żoliborzan.

ST: Uzasadnienie towarzyszące przyznaniu nagrody, które brzmiało „Za skuteczne przekonanie władz miejskich o bezzasadności realizacji przeskalowanej inwestycji drogowej, która groziła całkowitą degradacją unikalnego układu urbanistycznego Żoliborza historycznego jako obszaru zabytkowego.”

AS: Oddaje ono sedno działań ruchu społecznego, skupionego wokół idei NIE dla Mostu i Trasy Krasińskiego tj. zrównoważonego rozwoju Warszawy przy jednoczesnym zachowaniu cennych i wspólnych wartości, z myślą o wszystkich Mieszkańcach Warszawy tego i przyszłych pokoleń.

ST: A nagroda jest nie tylko dla naszego stowarzyszenia, ale przede wszystkim dla wszystkich mieszkańców i przyjaciół naszej pięknej i ukochanej dzielnicy – Żoliborza.

• rozmowa: Daniel Zdrojowy, Senior Real Estate Advisor Partners International
• zdjęcia z akcji: Tomas Piotrowski, Darek Kawka, Radosław Nawrocki
• inne zdjęcia: Partners International