Dolny Wrzeszcz to od 2010 r. dzielnica Gdańska, położona w południowo-środkowej części miasta. Wcześniej z dzisiejszym Wrzeszczem Górnym tworzyła dzielnicę Wrzeszcz, do którego pierwotnie należały również Aniołki, Strzyża Górna, Brętowo, Piecki-Migowo, Suchanino i fragment Zaspy.
Na terenie dzisiejszego Dolnego Wrzeszcza życie pojawiło się w połowie XVI wieku, kiedy nad potokiem Strzyża zostały założone trzy majątki. Najbardziej znany to Kleinhammer czyli Kuźniczki, po którym do dzisiaj pozostał fragment parku i wyremontowany dwór przy ul. Wajdeloty. Okres pierwszego rozbioru Polski oraz oblężenie przez Francuzów w 1807 r. sprawiło, że majątki podupadły.
Podczas gdy na terenach obecnego Górnego Wrzeszcza zaczęły powstawać ciągi kamienic mieszkalnych, obszar Dolnego Wrzeszcza ubożał.
Impulsem dla rozwoju przyszłej dzielnicy stał się browar, który w drugiej połowie XIX w. powstał na Kuźniczkach. Nastąpiło wyraźne ożywienie tej części Gdańska. Zbudowano duży szpital położniczy przy ul. Klinicznej i pruskie Koszary Telegrafistów, których budynki przetrwały do dzisiaj i zostały oddane na potrzeby edukacji. Wytyczano nowe ulice, stawiano rzędy kamienic, zbudowano kościół przy ul. Mickiewicza, w którym w 1934 r. wziął ślub Albert Forster – gauleiter Gdańskiego NSDAP. Tuż po uroczystości z pokładu helikoptera parę młodą obsypano płatkami róż.
Ważną inwestycją był gmach szkoły Pestalozzischule, w którym dzisiaj mieszczą się II i XIX Liceum Ogólnokształcące oraz zaprojektowany przez A. Bielefeldta budynek poczty przy ul. Mickiewicza, obecnie element luksusowego osiedla deweloperskiego.
Dolny Wrzeszcz zasadnie jest kojarzony z postacią noblisty Güntera Grassa, który urodził się w szpitalu “Pod Bocianem” przy ul. Klinicznej, mieszkał przy ul. Lelewela 13 (dawniej Labesweg) i uczęszczał do szkoły przy ul. Pestalozziego. Wielkiego pisarza upamiętnia na placu Wybickiego pomnik-ławeczka, na której obok mistrza z fajeczką siedzi główny bohater powieści “Blaszany bębenek” – Oskar Matzerath.
Dzielnicę Dolny Wrzeszcz przecina kilka znaczących ulic, wśród nich ul. Tadeusza Kościuszki, Aleja Generała Józefa Hallera czy ul. Stanisława Wyspiańskiego/Aleja Legionów, ale szczególną sympatią cieszy się wśród gdańszczan ul. Wajdeloty, której początek przylega Parku Kuźniczki w najbliższym sąsiedztwie dawnego browaru – dzisiaj eleganckiego osiedla deweloperskiego.
Zrewitalizowana Wajdeloty, która jeszcze niedawno była senną ulicą zastawioną samochodami, dzisiaj jest otoczonym secesyjnymi kamieniczkami, tętniącym życiem salonem miejskim. Również sąsiednie uliczki, zwane często uliczkami marzycieli, nie pozostają bez uroku.
Dolny Wrzeszcz to dzielnica typowo mieszkaniowo-usługowa o zachowanych historycznych założenia urbanistycznych z XIX i XX wieku. Obszar charakteryzują kwartałowe budynki wielorodzinne oraz historyczne zespoły zabudowy szeregowej i jednorodzinnej, a wśród nich wyrastają wkomponowane w przestrzeń nowoczesne apartamentowce (Browar, Dawna Poczta).
Dolny Wrzeszcz to jedna z najbardziej zaludnionych części Gdańska, czemu nie można się dziwić – tu się dobrze mieszka, a perspektywy rewitalizowania dzielnica ma świetlane perspektywy. Jako jedna z niewielu dzielnic miasta ma swoje targowisko miejskie, na którym robią zakupy również studenci mieszkający w pobliskich Domach Studenckich Politechniki Gdańskiej.
Dolny Wrzeszcz graniczy od północy z Zaspą-Rozstaje i Brzeźnem, od wschodu z Letnicą i Młyniskami, od południa z Aniołkami, a od zachodu z Wrzeszczem Górnym i Zaspą-Młyniec.
Rekreacja
Ogromną zaletą Dolnego Wrzeszcza jest bliskość morza – z centralnej części dzielnicy, u zbiegu ul. Mickiewicza i Alei Legionów do plaży w Brzeźnie jest odległość zaledwie 3,6 km, którą dzięki powstałym ścieżkom można łatwo pokonać na rowerze.
Na miłośników wypoczynku na powietrzu czekają (wraz z placami zabaw): “Park nad Strzyżą”, “Park Kuźniczki” i zazieleniony plac Wybickiego z fontanną.
Przy ul. Mickiewicza dzieci zachwyca zrewitalizowany w ramach Budżetu Obywatelskiego dawny ogródek jordanowski, dzisiaj Plac Biskupa O’Rourke.
Komunikacja
Dostęp do komunikacji to zdecydowanie mocna strona Dolnego Wrzeszcza. Jego zachodnią granicę stanowią tory kolei dalekobieżnej i Szybkiej Kolei Miejskiej z przystankiem i węzłem przesiadkowym Pomorskiej Kolei Metropolitalnej, dzięki czemu połączenie z portem lotniczym jest znakomite.
Przez Dolny Wrzeszcz przebiegają główne arterie drogowe, linie tramwajowe i autobusowe łączące Gdańsk Śródmieście z Brzeźnem oraz graniczącą z Sopotem dzielnicą Żabianka-Wejhera-Jelitkowo-Tysiąclecia, co sprawia, że dzielnica należy do najlepiej skomunikowanych.
Edukacja
Dolny Wrzeszcz, jako jednostka o dużym zagęszczeniu ludności, obfituje w liczne przedszkola (publiczne i prywatne) i szkoły podstawowe, a dla utalentowanych ruchowo powstała Ogólnokształcąca Szkoła Baletowa. Starsza młodzież ma do dyspozycji trzy licea ogólnokształcące, w tym renomowanie II Liceum Ogólnokształcące z dwujęzyczną klasą z językiem niemieckim, Zespół Szkół Gastronomiczno-Hotelarskich oraz Zespół Szkół Budownictwa Okrętowego. Kolejny etap nauczania można w dzielnicy odbyć na Wydziale Farmaceutycznym Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego lub Centrum Edukacji Nauczycieli.
Kultura
W dzielnicy Aniołki, tuż za granicą Dolnego Wrzeszcza, znajduje się budynek Opery Bałtyckiej – największa instytucja kultury województwa pomorskiego oraz Multikino.
Wewnątrz dzielnicy kulturę promuje Winda Gdański Archipelag Kultury, a miłośników książek zaprasza publiczna “Biblioteka Pod Kotem i Myszą”.
Gastronomia
Sieć gastronomii w Dolnym Wrzeszczu jest bardzo rozwinięta – to przede wszystkim Stacja Food Hall w Galerii Metropolia, pomiędzy dworcem a osiedlem deweloperskim Browar. Jak przystało na Food Hall, można tam posmakować kuchni całego świata.
Kolejnym zagłębiem gastronomicznym jest ulica Wajdeloty – ulubiona głównie przez młodsze pokolenie. Słynne tu są przede wszystkim “Avocado Vegan Bistro”, “Yummy” z amerykańskimi naleśnikami, browar piwny “Z innej beczki”, lodziarnia “Słony karmel” oraz “Fukafe”.
